وی بر اساس آیات 83ـ 85 سوره انعام از نسل حضرت ابراهیم (ع) می باشد; چرا که در این آیات حضرت عیسی از طریق مادر به حضرت ابراهیم (ع) منسوب شده است. پدرش حضرت عمران از شخصیتهای برجسته و به باور برخی از انبیای الهی بوده است.(1)

مادر او نیز زنی پاک دامن، برجسته، با فضیلت و موحّد بوده است.(2) قرآن نام مادر وی را ذکر نکرده ولی مفسران گفتهاند، نام وی "حنه" است.(3)

مریم در یک حالت ناباورانه پا به عرصه جهان گذاشت; زیرا مادرش در انتظار پسری بود که نذر کرده بود آزاد باشد و خادم بیت المقدس گردد، ناگهان نوزاد خود را دختر یافت. نام او را مریم نهاد و او و ذریه اش را از شیطان رجیم در پناه خدا قرار داد و خداوند دعای او را به بهترین وجه پذیرفت.(4).

از آن جا که مریم پدر نداشتو مادرش او را نذر بیت المقدس کرده بود، او را به بیت المقدس آورد، شخصیتهای بزرگ بنی اسرائیل، از جمله حضرت زکریا در سرپرستی او به رقابت پرداختند و در نهایت به حکم قرعه، سرپرستی او به حضرت زکریا ـ که شوهر خاله مریم نیز بود ـ واگذار شد. (5) زنی که بنا است در آینده فرزندی هم چون حضرت عیسی به دنیا آورد، باید در تحت سرپرستی حضرت زکریا ـ که پیامبر خدا بود و در سن پیری با کوله باری از تجربه همراه بود ـ قرار گیرد.

مریم در مدتی که در نزد زکریا بود در مکانی که قرآن از آن به "محراب" تعبیر میکند، مشغول عبادت بود و هرگاه زکریا بر او وارد میشد، غذای آسمانی نزد او مییافت (6)

او از لحاظ معنوی تا به آن جا عروج کرد که با فرشتگان گفتگو میکرد (7) خدا او را تطهیر و پاک نمود (8) و از نظر کمالات معنوی تا آن جا تکامل یافت که او را برگزید و بر زنان جهان برتری داد (9) و الگوی مؤمنان معرفی کرد. (10)

مریم دختری باکره و بدون شوهر بود و ازدواج نکرد و حضرت عیسی بدون پدر از او متولد شد.

داستان تولد حضرت عیسی در سوره مریم، آیه های 16 تا 33 بیان شده است.(11)

منزلت زنان از دیدگاه قرآن:

از دیدگاه قرآن، افراد انسان (چه مرد و چه زن) از نظر حقیقت انسانیت و مسائل ارزشی یکسانند و هیچیک بر دیگری جز به تقوا و عمل صالح بیشتر، برتری ندارد: "إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَــَکُمْ" (12); "مَنْ عَمِلَ صَـَـلِحًا مِّن ذَکَرٍ أَوْ أُنثَیَ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیَوَةً طَیِّبَةً وَ لَنَجْزِیَنَّهُمْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا کَانُواْ یَعْمَلُونَ; (نحل، 97) هر کس، مرد یا زن، کار شایسته کند و مؤمن باشد; قطعاً او را با زندگی پاکیزه ]و نیکو[یی و حیات ]واقعی[ میبخشیم و یقیناً بهتر از آنچه انجام دادهاند به آنان پاداش میدهیم."

قرآن، اگر در جایی از مردان شایستهای همچون لقمان حکیم سخن میگوید، در جای دیگر نیز از زنان شایسته نام میبرد; مانند: حضرت مریم(13) و همسر فرعون (14) و...

همانگونه که مردان، دارای اندیشه، اراده و اختیارند و برای رسیدن به تکامل و قرب الهی، وظایف و تکالیفی بر عهدة آنهاست، زنها هم همین گونه هستند و در این جهت، هیچ امتیازی بین زن و مرد وجود ندارد; ولی در بعضی احکام و وظایف با یکدیگر متفاوتند. وظایفی، به عهدة مردان است و بر عهدة زنان نیست و بالعکس; و این تفاوت به خاطر این است که طبیعت و آفرینش زن و مرد متفاوت است.

خدای متعال، به مقتضای حکمت بالغه خود و مصالح و مفاسدی که پشتوانه احکام اوست، وظایفی برای مرد و وظایفی برای زن معین کرده است; همان طور که مرد نمی تواند فرزندی به دنیا بیاورد، زن هم نمی تواند برخی از کارهای طاقت فرسا، چون: امامت، رهبری، سیاست و کشورداری را به عهده بگیرد. (هر کسی را بهر کاری ساختند.)

در علم فیزیولوژی هم گفته شده که زنان از نظر مغز، قلب، شریانها، اعصاب و عضلات بدنی، با مردان تفاوت دارند.

در زندگی زنان، "احساس" و در حیات مردان تعقّل غلبه دارد (البته متوسط زنان و مردان اینگونه هستند)، و به خاطر همین تفاوتی که در آفرینش زن و مرد وجود دارد، قوانین اسلام هم با آفرینش انسان سازگار است; به همین جهت، در اسلام، وظایف و تکالیف عمومی در اجتماعی که به تعقل و صلابت بیشتری نیاز دارد، مانند: حکومت، امامت، قضاوت، جهاد ابتدایی و... به عهدة مردان قرار داده شده است و وظایفی را که ارتباطش با احساس، بیشتر از تعقّل است و زن، بهتر از مرد می تواند از عهده آن برآید; مانند: پرورش و تربیت اولاد و آشنا کردن آنها به وظایف اجتماعی، تدبیر منزل و... مخصوص زنان قرار داده است.

از جهت دیگر، به خاطر این که عفت و عصمت زن اهمیت زیادی دارد، خداوند متعال، بعضی از کارهای اجرایی، مانند: امامت، قضاوت و... را ـ که سرکار انسان با نامحرمان زیاد است ـ به عهدهمردان گذاشته; به هر حال، این طور مسائل و تفاوت در وظایف، دلیل برتری مرد بر زن نیست; زیرا از نظر اسلام کمال هر انسان در چهره وظایف محوّله به او ظهور می نماید و خوبی و برتری هر یک از زن و مرد، در گرو این است که در قبال مسئولیتی که دارد، متعهد و پرهیزگارتر باشد و خلاصه، معیار برتری، ایمان، عمل صالح، اخلاص و... کوشا بودن در عمل و تقوا و پرهیزگاری است، و فضیلت و مقامی که زن به وسیله گرم نگه داشتن محیط خانواده و تربیت فرزندان و خوب شوهرداری می تواند به دست آورد، کمتر از فضیلت جهاد در راه خدا نیست.

علاوه بر آن، زن میتواند مسؤولیت انجام دادن بعضی از کارهای اجتماعی و هنری از قبیل: امور تربیتی، پزشکی، خیاطی و دیگر امور هنری را به عهده بگیرد.(15)

بنابراین در اسلام هیچ کمالی از کمالات معنوی، مشروط به مرد بودن یا ممنوع بودن زن نیست; نه مذکر بودن شرط کمال و نه مؤنث بودن مانعی برای آن است.

راه کمال برای هر دو گروه باز است و هر کسی به اندازة استعداد خاص خود این راه را طی میکند و آنچه مورد تمایز است، کارهای اجرایی است که مربوط به ساختمان بدن انسان است و بر اساس ویژگی های جسمی طرفین توزیع شده است.

پاورقی:

1)     تفسیر نمونه، آیت اللّه مکارم شیرازی و دیگران، ج 2، ص 392، دارالکتب الاسلامیة.

2)     سوره آل عمران،آیه 35

3)     المیزان، علامه طباطبایی، ج 3، ص 184.

4)     آل عمران، 36 و 37

5)     سوره آل عمران، آیه37، 44

6)     سوره آل عمران،  آیه37

7)     سوره آل عمران، آیه 42 و 45

8)     سوره آل عمران،آیه 45

9)     سوره آل عمران، آیه42

10)     سوره تحریم، آیه11 و 12

11)     ر. ک: تفسیر نمونه، آیةالله مکارم شیرازی و دیگران، ج 13، ص 32 ـ 59

12)     سوره حجرات، آیه 13

13)     سوره آل عمران،آیه42

14)     سوره تحریم، آیه11

15)     رک: مبانی حکومت اسلامی، آیةالله سبحانی، ص 239 ـ 244، نشر توحید / تفسیر المیزان، علامه طباطبائی;، ج 2، ص 271 ـ 276 / زن در آینه جلال و جمال، آیتالله جوادی آملی